takım tezgahları hakkında bilgi--1— TAKIM TEZGAHLARI 1. GIRIS: 1.1. ETKI HAREKETLERI: Yaklasma,Kesme,Ilerleme:Tezgahlarin bu hareketleri kendi agirligi is parçasi ile takim agirligi ve islenen kuvvetlerin etkisi altinda yeterli bir hassasiyetle gerçeklestirilmesi gerekir Bugün için plastik tezgahlarda önemli parçalarin frezelemesinde hassasiyetin %1mm olmasi istenir. 1.2.TEZGAHLARI ÜRETIM GÜCÜ: Islenecek is parçasi sayisina göre tezgahlarin ekonomik üretimi gerçeklestirmesi istenir. Küçük seviyeler halinde yapilan üretim ile büyük seviyeler halinde yapilan üretim için kullanilan tezgahlar farklidir. Bir tezgahta is parçasinin ve takimin sökülüp takilmalari kolay olmalidir. Üretim masraflarinin hesabinda sabit masraflarla üretim adedine göre üretim maliyeti göz önüne alinmalidir. Bir tezgahta ekonomik üretimin gerçeklesmesi tezgahin ekonomik kesme ve ilerleme hizina izin verip vermemesine baglidir. Burada istenilen husus tezgahin istenilen kesme kosullarini rahatlikla saglaya bilecek rijitlik ve güce sahip olmasidir. Tezgah gücü ve rijitliginin artmasi tezgah ve isleme maliyetlerini artmasina neden olur. Ekonomik isleme kosullarini verecek ve kendiside ekonomik maliyetle üretilecek olan tezgahlarin konstruksiyonu veya üretimi bir yönetim seklidir. 1.3. TEZGAH ORGANLARINDA OLUSA BILECEK HATALAR: Tezgahlardaki fonksiyon hatalari oldugu gibi is parçasina yansir. Yani hatali islemeye neden olur. Bu hatalar alti ana grupta incelenebilir. 1.3.1. ISLEME VE ASINMA HATALARI: 1. Çalisan yüzeylerin birbirine tam dik veya paralel olmasi.2. paralel hareketlerin bozulmasi. Tezgah yerlestirildikten sonra hassas terazi ve komparatör ile ayari yapilarak bütün hareketlerin tolerans alani içinde olmasi saglanir. Tezgahin dogru yerlestirilmemesi sonucu olusan gerilmelerin hareket yüzeyine yansiyarak dik yada3. asinma. Tezgah organlarinda asinma nedeniyle olusan hatalar; örnegin arabanin hareketinde kizaklarda olusan4. Takim asinmasiyla olusan hatalar.1.3.2. YÜK ALTINDA OLUSAN HATALAR: 1. Is parçasi agirligi tezgahta elastik deformasyona neden olur.2. --2— Talas kaldirma kuvvetlerinin etkis iyle olusan deformasyon. (Sekil 5)1.3.3. ISIL GENLESMELER: Tezgahta görülen isil genlesmelerin her organda esit yada orantili olmasi istenir. Farkli genlesmeler gerilmelere yol açarak elastik deformasyon miktarini arttirir.(Sekil 6-8) 1.3.4. YÜZEY HATALARI: 1. Bir salgili dönme, balans hatalari, disli geçmelerdeki profil hatalari ve diger hatalar, dönme hareketine periyodik titresimler verirler. 2. Dönme ve ileri geri hareketlerde yataklamanin etkisiyle yüzey hatalari olusabilir. 1.3.5. TEZGAH DISINDAN veya TEMELDEN GELEN HATALAR: Bu tip hatalar isleme hassasiyetini bozarlar. 1.3.6. ETKI BÖLGESINDEKI SARSINTILI BÖLGE: Bu tür sarsintilar hassasiyeti bozarlar. 1.4. TEZGAHLARDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLIKLER: 1. Tezgahlarin kumada kolu veya çarklari kolayca erisilebilecek yerde olmalidir.2. birbirinden farkli olmalidir. Elektrik dügmeleri ve salterleri kolay erisilebilir yerde olmali ve açma dügmesi ile kapama dügmesi3. Talas bölgesinde talas kaldirila bilinir ve alinabilir olmalidir.4. Ölçü düzeyleri kolay okunmali.5. Dogrusal ve dairesel hareket yapan organlar çalisirken tehlike yaratmamalidir.6. baglanabilmelidir. Tezgah kolay temizlenebilmelidir. Is parçasi ve takim kolay takilip sökülebilmeli ve rijit7. Tezgah iyi aydinlatilabilmeli ve çevre kosullari iyi olmalidir.4.TAKIM TEZGAHLARININ GÖREVLERI: Takim tezgahlari fonksiyonlarini yerine getirirken degisik özelikler gösterirler. Bunlar belirli hareketlerin gerçeklenmesi,enerjinin iletilmesi ve sinyallerin islenmesi seklinde karsimiza çikarlar. 4.1.TEZGAHLARI HAREKET YETENEGI: Tezgahlarin hareketli kisimlari ile dik koordinat sisteminde x,y,z gibi üç dogrultuda dogrusal hareketi u,v,w dogrultularinda ise dönme hareketini gerçeklestirir . --3— 4.2.TEZGAHLARDA KUVVETLERIN TASINMASI: Etki bölgesinde olusan kuvvetlerin tezgah organlari tarafindan tasinarak en az düzeyde elastik de formasyona sahip olmalari istenir. 4.3.ENERJI ÜRETIMI: tezgah çalisirken sebekeden enerji çeker. Tezgahta enerji dagilimini bir torna tezgahi için incelersek(sekil:13) Etki bölgesine kadar olan kayiplar: elektrik motoru kayiplari:0.8kw aktarma organlari:0.4kw is mili kayiplari:1.3kw toplam:2.5kw Etki bölgesindeki güç kaybi: takima geçen güç:0.08kw Is parçasina geçen güç:0.3kw Talasa geçen güç:1.1kw Çevreye geçen güç:0.02kw Toplam:1.5kw Genel toplam.4kw Sebekeden 4kw olarak çekilen gücün ancak 1.5kw`;i etki bölgesinde kullanilmaktadir. Is mili yatakla masinda ön gerilmeli yataklama nedeni ile büyük kayiplar olmaktadir. Etki bölgesinde is iya dönüsen enerjinin büyük bir bir kismi talas tarafindan alinir. Talastaki büyük isi miktari tezgah organlarinin genlesmesine neden olur. Bu nedenle talasin tezgah üzerinden degil uygun yerdeki bosluklardan tezgah disinda toplanmasi saglanir. 4.4 SINYALLERIN ISLENMESI: Tezgahlarda otomozizasyon derecesi arttikça elektriksel,hidrolik,pinömatik sekilleri göze çarpar. Tezgahin özelliklerine göre degisik sinyaller olusturularak islenir. 5.TEZGAH ORGANLARI: Bütün takim tezgahlari sabit ve hareketli kisimlara sahiptir. Her tezgahta mevcut bir ana gövde üzerinde tezgah fonksiyonlarini gerçeklestirmek üzere belirli hareketleri yapa bilen tabla,araba,kizak gibi organlar vardir. Ayrica tahrik ve kumanda düzenekleri mevcuttur. Tezgah gövdesi,tezgah yatagi,is mili kutusu isleme sirasinda durmaktadir. Ilerleme kizagi ve degisik miller ise hareket etmektedirler. 5.1TEZGAH GÖVDELERI: Tezgah gövdeleri prensip olarak alti ana profil seklinde tasarlanirlar. Tezgah gövdelerinin kesitleri çeki,basi,egilme ve buruma gerilmelerinin etkisi altindadir. Bu gerilmelere gövde kesitlerinin karsi koyabilmesi kesitin formu ve malzemesine baglidir. A C D E F G Alan(cm2) 568 568 568 568 578 568 Atalet momenti 25.7 118.7 P.atalet momenti 51.4 20.9 3.97 3.03 Çeki ve basi zorlanmasina maruz kesitlerin her yerinde ayni gerilmeler ortaya çikar. Ancak pratikte bu durum çok ender olarak gerçeklenebilir. Genellikle egilme ve burulma gerilmeler ininde göz önüne alinmasi gerekir. Kesit formlarina göre verilmis sayisal degerler karsilastirildiginda egilmeye karsi en büyük direnç I kesit formunda olmasina ragmen ayni kesit burulmaya karsi çok küçük bir direnç degerine sahiptir. Bunun yaninda kapali kutu kesitler E ve F hem egilme hemde burulmaya karsi yüksek direnç degerlerine sahiptir. Bu nedenle tezgah gövdelerinin kosrüksüyonunda kapali kutu kesitler tercih edilir. Eski ve yeni torna tezgahi gövde konstrüksiyonlari karsilastirildiginda yeni uygulanan konstruksiton ile gövdenin her iki eksen dogrultusundaki egilme rijitliggi 1.5 katina , burulma rijitligi ise 2.5 katina çikmaktadir. Tezgah gövdelerinin dinamik davranisinda etkili faktörler ve gövde malzemeleri önemli olmaktadir. 237 172 154 172308 166DDL Ç D » 4.5D DDK ST D =1.5DTezgah organlarinin bir araya gelis durumuna göre titresim söndürme özelligi artar. --4— Tezgah gövdelerinde bir çok organin bir araya gelmesi söz konusu ise tezgah gövde malzemesi olarak dökme demir ikinci planda kalabilir. Bu durumda çelikten yapilmis kaynak birlestirmeli gövdeler tercih edilebilir. Gövdenin yapildigi malzemenin ve üzerine yerlestirilen organlarin titresim söndürme özelliginin yetersiz kalmasi is parçasi yüzeyine hatalar yansimasina neden olu ve takim ömrü azalir. Bu nedenle konstrüksiyonda titresim söndürme etkisi göz önüne alinmalidir. Gövdelerin iç kisimlarinda kapali kesit içinde birakilan maça kumlari gövdelerin titresim söndürme özelligini arttirir. Tezgah gövdeleri genellikle dökme demirden yapilir. Pres gövdeleri gibi yüksek darbe etkili tezgahlarda ise daha çok dökme çelik tercih edilir. Bunlarin yani sira kaynakli çelik konstrüksiyonlarda genis ölçüde uygulama alani bulunmaktadir. - Gövde malzemelerinin karsilastirilmasi: 1. Çelik gövde: a. Malzeme tasarrufu nedeni ile daha az bir agirlik b. Kaynakli konstruksitonda model masrafi yoktur. c. Tekbir yapim için avantajlidir. d. Seri üretim için kaynak düzenekleri gerektirir. e. Çok büyük boyutlarda bile tek parça imalat mümkündür. f. Imalat için yer sinirlamasi toktur. g. Kaynak islemi pahalidir h. Kaynaktan olusan gerilmeler mevcuttur. i. Titresim söndürme özelligi kötüdür. 2. Dökme demir gövde: a. konstrüktif sekillendirmede hemen hemen sinirlandirma söz konusu olmaksizin dökümü kolay b. Yüksek titresim söndürme yetenegi vardir. c. Yüksek asinma mukavemetine sahiptir. d. Hareket açisindan iyi kayma özelligine sahiptir. e. Talas kaldirilabilirlik özelligi iyidir. f. Yüksek deformasyon mukavemetine sahiptir. g. Boyutlar büyüdükçe döküm zorlasmaktadir. h. Döküm için tecrübeli dökümcüler ve döküm haneler gerekmektedir. i. Model gerektir, Dökümden sonra gerilmeler olusur. 5.1.2. ISIL ETKILER: Çeligin isil genlesme katsayisi m m ca m ç =12 m 0 m ca ddl = 10m 0Çelik ve dökme demirin farkli isil gemlesme katsayilari bu iki malzemenin birlikte kullanilmasinda önem tasir. Gövdenin özellikle is mili yataklamasi ve sicak talaslarin birikmesi isinmasi sonucu farkli isil genlesme katsayili malzemeler arasinda isil gerilmeler olusur. Bu gerilmelerin alinmasi mümkün degildir. Bu sebeple birbiri ile es çalisan veya üst üste hareket eden organlarda es isil genlesme katsayili malzemeler kullanilmaya çalisilmalidir. 5.2. TABLALAR: Tezgahlarda tablalar ,mengene ve benzeri yapimci aygitlarin yani sira is parçalarinin dogrudan dogruya üzerine baglana bildigi aygitlardir. Genelde dogrusal olarak hareket ederler. Üzerine baglanti yapila bilmesi için `T` kanallari açilmistir. Alt kisimda ise dogrusal hareketi gerçeklestiren kizak yollari mevcuttur. Tablalarin yüzeyleri düzgün islenmistir. Genellikle dökme demir malzemeden yapilir. --5— 5.3. KIZAK KAYIT SISTEMLERI: Tezgahlarda kullanilan kizak kayit sistemlerinde hareketli kisma Genelde üç çesit kizak ,kayit çesidi kullanilir. a) Düz kizak kayit sistemi b) Prizmatik kizak kayit sistemi c) Silindirik kizak kayit sistemi Kizak kayit sisteminde hareket direncinin azaltilmasi için mikro statik, hidrodinamik etkili ve rulmanli konstruksiyonlar kullanilir. Kizak ve kayitlarin islenme hassasiyeti sürekli statik ve dinamik davranis göz önüne alinarak belirlenir. Dairesel ve düz kizak ,kayit sistemleri prizmatik kizak kayit sistemlerinden daha ucuza imal edilir. Silindirik kizak kayit sistemleri her yönden gelebilecek radyal kuvvetleri tasiya bilme avantajina sahiptir. Düz ve prizmatik kizak kayit sistemlerinde ise özel önlemler alinarak gerçeklestiril. Örnegin torna tezgahinda talas kaldirma kuvvetleri etkimesi halinde arabanin kalkmasinin önlenmesi. ,kizak kayit sistemi asininca tezgahtaki fonksiyonlarini gerçeklestirebilmeleri için ayarlarinin yapilabilmesi gerekir. kizak duran kisma ise kayit adi verilir.5.3.1. HIDRODINAMIK ETKILI KIZAK KAYIT SISTEMLERI: A. KONSTRÜKSIYONLARI: 1. DÜZ KIZAK KAYIT SISTEMLERI: Birbiri üzerinde kayan yüzeylerden olusurlar. Sekilde düsey yönde etki eden 1nolu yüzeyde yatay olarak iki nolu yüzeyler tarafindan tablanin kalkmasini ise 3 nolu parçalar önler. 4 nolu parça kizak ayar kamasi olarak adlandirilir ve bosluk ayari için kullanilir. Bosluk ayari 0.001-0.003mm arasindadir. Düz kizak kayit sistemlerinin imalati kolaydir. Kaymali kizak yolu veya kaymali kayit olarak adlandirilirlar .1 F kuvveti2 F yan kuvvetide2. PRIZMATIK KIZAK KAYIT SISTEMLERI: çift prizmatik kizak kayit sistemleri kullanilir.(sayfa 3:sek 5.5) Çift prizmatik kizak kayit sisteminde dört yüzeyin birbiri üzerine tamamen oturmasi gerçeklenemedigi için torna tezgahi kizak takiminda bir tarafi prizmatik diger tarafi düz sistem öngörülür. Ayni nedenle de gezer punta dada benzer konstrüksiyon tercih edilir. Kirlangiç kuyrugu kizak kayit sisteminde uygulanan konstrüksiyonlar arasindadir. Dört yüzey üzerinde çalisma gerçeklestirilir. Küçük yapisi nedeni ile üst üste dizayn edilen kizak kayit sistemlerinde tercih edilir. Örnegin torna tezgahi arabasi üzerinde torna kaleminin enine hareketini saglayan kizak kayit sistemi ile onu üzerindeki sper çesitli açilardaki dogrusal hareketini saglayan kirlangiç kuyrugu kizak kayit sistemidir. Kirlangiç kuyrugu kizak kayit sistemleri konstrüksiyonlari geregi egimli yüzeyleri tabla kaymasini önleyici parçalar olmadigindan daha küçük bir yapi yüksekligine sahiptir. Kirlangiç kuyrugu kizak kayit sistemleri düz kizak kayit sistemlerinden daha fazla bir isleme masrafi gerektiriler. --6— Bu sistemlerde bir tarafi prizmatik ,diger tarafi düz veya3. SILINDIRIK KIZAK KAYIT SISTEMLERI: gerçeklestiriler. Bu sistemlerin elemanlari silindirik oldugu için imalatlari kolay olup bosluk alma ayarlari rahatlikla yapilabilir. Ayrica bu sistemler yüksek rijitligede sahiptirler. Konstrüksiyonlari geregi bir yönden gelen radyal kuvvetleri tasirlar. Bir eksen etrafinda dönme ve dogrusal hareketleriYaglama: sek:44) Kanal kenarlarinin yuvarlatilmasi yaglamanin daha iyi olmasini saglar. Fakat hizli hareketlerde hidrodinamik yag filmi etkisiyle kizagin havalanma tehlikesi dogar. Keskin kenarli tipte ise kizagin havalanma tehlikesi yoktur,fakat yaglama daha kötüdür. Kizak kayit sistemlerinde hareket eden kisimlarda yani kizaklarda yaglama kanallari açilir. (sayfa:3-B. MALZEMELERI VE ISLENMEL ERI: Birbiri üzerinden hareket eden yüzeylerden yüksek asinma dayanimi ve malzeme çiftinin uygun sürtünme davranisi aranir. Sürtünme katsayisi malzeme çiftine bagli olup aradaki yag cinsine ve hareket hizina göre degisir. Asinma dayanimi ise malzemenin ve yüzey pürüzlülügünün bir fonksiyonudur. Iki sert malzemenin birbiri ile es çalismasi uygun degildir. Iki sert malzeme karsi karsiya gelince asinma ile olusan küçük malzeme parçaciklari arada kalarak daha fazla asinmaya neden olur. Bu es çalisan malzemelerden birinin biraz daha yumusak olmasi durumunda sert parçaciklar yumusak malzemeye gömülerek daha fazla asinmayi önlerler. Kir dökme demir küçük parçaciklari bünyesine alabilir. Kayit malzemesi olarak kir dökme demir kullanildiginda kayit yüzeylerinin sert olabilmesi için dökümün katilasmasi sirasinda kayit yüzeyine sivi madenin hizli sogumasini saglayip sementit olusumunu gerçeklestiren sogutucu plakalar yerlestirilir. Bu tür elde edilen yüzeyler taslama ile hassas islenir. Perlitik yapiya sahip kir dökme demir kayitlar kaba islendikten sonra indüksiyon veya alevle sertlestirilirler. 2-3mm derinlikte RSD-C 48-53 `arasinda olan sertlestirmeden sonra taslama ile yüzey hassasiyeti saglanir. En çok kullanilan gövde malzemesi lamel grafitli dökme demir`dir. Çok iyi titresim söndürme özelliginin yaninda grafit taneciklerinin yaglama etkisi de vardir. Küresel grafitli dökme demir pahali oldugundan daha az kullanilir. Son zamanlarda sertlestirilmis çelik bantlar yapistirma veya mekanik baglam yoluyla kizak-kayit sistemlerinde kullanilmaktadir. Yatak malzemesi olan bronzlardan veya lastik malzemelerden yapilan bantlarda kullanilmaya baslanilmistir. Kizak-kayit sisteminde sertlestirilme yapilacak kaba sekil verme ve sertlestirme isleminden sonra taslanir. Daha sonra raspalama ile yüzeyde yaglarin tutuna bilecegi çizikler olusturulur. Raspalama elle veya makine ile yapilir. --7— 5.3.2 HIDROSTATIK VE AERO STATIK KIZAK-KAYIT SISTEMLERI Hidrodinamik etkiyle kizak kayit sisteminde kizagin harekete geçme ve durma için yavaslamasi sirasinda hidrodinamik yag filmi olusamadigi için sürtünme katsayisi büyük degerler alir. Yani metal-metal temasi olabilir. Bu ayni zamanda asinmanin da büyük olmasi anlamina gelir. Bu etkinin giderilebilmesi için hidrostatik veya aerostatik kizak-kayit sistemleri kullanilir. Bu sistemlerde hareket sirasinda yüzeyler birbirine degmezler. Hareket eden kisim yag veya hava basinci ile temasta oldugu yüzeyden ayrilir. Buradan hareket direnci çok düsük olur.(sayfa 3 sekil 5-8,5-9) Hidrostatik ve aerostatik kizak-kayit sistemlerinde önce basinç olusturulur. Sonra kizaga hareket verilir. Aksi durumda gereksiz asinma olur. Bu tür kizak-kayit sistemleri küçük tezgahlarda çok hassas kilavuzlama gerektiren yerlerde kullanilir. (sekil44-45-46-47,sayfa 15) 5.3.3 RULMANLI KIZAK-KAYIT SISTEMLERI Bu sistemlerde yuvarlanma sürtünmesi söz konusu oldugundan harekete baslama ve durma sirasinda daha küçük bir sürtünme katsayisi ve ilerleme kuvveti ortaya çikar. Sisteme ön gerilme verilerek bosluksuz bir konstrüksiyon olusturulabilir. Ayrica asinmalar ve harcanan yaglayici miktari en aza indirilebilir. Bu sistemlerin dez avantaji hem yuvarlanma elemanlarinda hem de hareket yüzeylerinde yüksek bir imalat hassasiyeti gerektirmeleridir. Her iki elemanda pürüz yüksekligi degerinde olmalidir. Hareket yüzeylerinde sertlestirilmis ve taslanmis özel forma sahip çelik bantlar yerlestirile bilinir. Yuvarlanma elemanli bu sistemlere talas ve kirletici parçalarin girmesinin önlenmesi için özel önlemler alinmalidir. Kullanilan yuvarlanma elemanlari küresel silindirik igne konik forma sahip olabilirler. Küresel rulmanlara oranla daha büyük bir tasiyici yüzeye sahip olmalarindan dolayi daha çok silindirik rulmanlar --8— kullanilir. Yuvarlanma elemanlari uygun bir kafes içinde tutulurlar. Bu tür kizak yollari yapistirma civata ile baglama veya sikistirma ile yerlerine tespit edilirler. (sayfa:3;sekil:5-15 `sayfa:14;sekil:35-36-37-38-39) Sekil:35 Sinirli hareket için rulmanli kizak kayit sistemi prensibi. H:Kizak hareket miktari. L:Kizak boyu. F:Yük tasima bölgesi. d:Kizak yolu uzunlugu. Sekil:36 Rulmanli düz kilavuzlama örnekleri A:Küresel rulmanli B:Igneli rulmanli t R <1mm olmalidir. Hareket yüzeyleri 60-62 RSD-C sertlik5.3.4. KIZAK KAYIT SISTEMLERININ KARSILASTIRILMASI: A. Asinma yönünden karsilastirma: Asinma olayi yaglama hareket hizi malzeme çifti yüzey basinci yüzeylerin islenmesi ve kirlenmeye baglidir. Hidrodinamik etkili sürtünmelerde sert toz parçaciklari veya talaslar kizak yollarinin asinmasina neden olurlar. Bu nedenle kirlenme etkisine karsi önlem alinmalidir. Örnegin plastik esasli siyiricilar ,körüklü koruyucular,sacli örtüler gibi. Rulmanli sistemlerde asinma daha az fakat yüksek yüzey basinçlari nedeni ile sert parçaciklara karsi daha hassas yapidadirlar.Bu yüzden daha iyi korunmalari gerekir. Hidrostatik sistemlerdemetal metal temasi olmadigindan asinma yok kabul edilebilir. B. Sürtünme davranisi Sürtünme katsayisi yaglayici hareket hizi yüzey basinci malzeme çifti yüzeylerin islenmesi ve kizak kayit sisteminin dinamik davranisina baglidir. Grafikten görüldügü üzere düsük çalisma hizlarinda özel yaglarin sürtünme açisindan yarari vardir. Çok düsük ilerleme hizlarinda hidrodinamik yataklamada stick_slip olayi meydana gelmekte (yani ani kayma durma hareketi ,kizak bir durmakta bir hareket etmektedir.). bu ise isleme hassasiyetini bozmaktadir. Hidrodinamik kizak kayit sistemlerinin ve bilhassa hidrostatik kizak kayit sistemlerinin yag filmi üzerinde hareket etmesi nedeni ile titresim söndürücü özelligi vardir. C. Statik rijitlik: Hareket dogrultusuna dik yöndeki rijitlik hidrodinamik sistemlerde özellikle karisik sürünme bölgesinde çok iyi olup rulmanli sistemlerde ise daha kötüdür. Bazi durumlarda hidrodinamik ve rulmanli kizak kayit sistemleri birlikte kullanilir. Bu durumda meydana gelen kuvvetlerin bir bileskesi rulmanlar diger bileskesi de hidrodinamik kayitlar tarafindan tasinir. Hidrostatik ve aero statik sistemlerde erisile bilinen statik rijitlik degeri iyidir. D. Isleme masraflari: Isleme masraflarinin küçükten büyüge siralanis sekli söyledir:Hidrodinamik k.k.s – Rulmanli k.k.s – Hidrostatik ve aero statik k.k.s E. Kilavuzlama hassasiyeti: Hidrodinamik ve hidrostatik sistemler hassaslik açisindan uygun isleme ile çok yüksek hassasiyet derecesine getirile bilinir. Rulmanli sistemler çok fazla elemanin bir araya gelmesi ile olustuklarindan hata kaynagi çoktur. Normalde kilavuzlama hassasiyetleri yüksek degildir. Ancak hassas imalat ile istenilen seviye elde edile bilinir. Hidrostatik ve aero statik sistemlerde ani yükler ile sistem kendini dengeye getirinceye kadar kayma olabilir. --9— Rulmanli kizak kayit sistemlerinin kötü titresim söndürme özellikleri ek hidrolik silindir –piston ile giderile bilinir. (Sayfa:15;sekil:51) F. Kullanma yerleri: Hidrodinamik kizak kayit sistemleri küçük ve orta agirliktaki takim tezgahlarinda kolay yapimlari ve kisa sürede hareket etmeleri ndenile tercih edilir. Rulmanli kizak kayit sistemleri daha çok taslama tezgahlarinda uygulanir. Orta ve çok agir makinelerde diger kizak kayit sistemleri ile birlikte uygulanir. Hidrostatik kizak kayit sistemleri çogunlukla agir takim tezgahlarina uygulanir. Büyük ölçüler ve istenilen yüksek hassasiyet maliyeti yüksek olan bu sistem ile gerçeklestirilir. Aerostatik kizak kayit sistemleri küçük makinelerde özellikle ölçüm makinelerinde kullanilir. Ender olmakla birlikte borwerk ve freze tezgahlarinda da kullanilir.
|
|
